در حالی که ایران دو لایحه از چهار لایحه مورد نظر FATF را مصوب و ابلاغ کرده اما این نهاد بین‌المللی به بهانه نهایی نشدن دو لایحه پالرمو و CFT بار دیگر ایران را در لیست سیاه قرار داد، اقدامی که گفته می‌شود با انگیزه‌های سیاسی انجام شده است.
بالاخره بعد از گذشت یک هفته از اقدام کارگروه ویژه اقدام مالی، هیات دولت در جلسه روز گذشته با صدور بیانیه ای 9 بندی اقدام FATF در قرار دادن نام ایران در گروه کشورهای غیرهمکار را چه در دولت دهم و چه در این دوره با تحریکات و انگیزه های سیاسی دانست.
دولت همچنین در بیانیه خود با تاکید بر اینکه ایران همواره به مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم معتقد بوده، انگیزه جمهوری اسلامی در پیگیری اقدامات ضد پولشویی و تأمین مالی تروریسم را خواست مردم و قوانین داخلی ایران دانسته که در ادوار مختلف دولت و مجلس به تصویب رسیده است.
با این همه نام ایران هم اکنون و بر اساس تصمیم هفته گذشته کارگروه ویژه اقدام مالی در لیست سیاه قرار گرفته است، کارگروهی که تا پیش از این یعنی حدود چهار سال قبل و بعد از تصویب برجام ایران را از لیست سیاه خارج و در لیست خاکستری قرار داده بود. اما ماجرای قرار گرفتن ایران در لیست خاکستری و بازگشت مجدد به لیست سیاه چیست؟
پس از توافق برجام بود که ایران از لیست سیاه کارگروه ویژه اقدام مالی خارج و وارد لیست خاکستری شد و کارگروه به ایران وعده داد در صورت تصویب نهایی کنوانسیون در ایران، نام ایران را به لیست سفید (عادی) وارد می‌کند؛ اما همزمان این کارگروه به ایران هشدار داد که اگر لوایح مربوط به کنوانسیون‌های مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم را هر چه سریعتر به تصویب نرسانده و به مورد اجرا نگذارد، بار دیگر نام این کشور را در لیست سیاه قرار خواهد داد.
همان زمان بود که کارگروه ویژه اقدام مالی خواستار اصلاح چهار لایحه مرتبط با FATF شد؛ “لایحه اصلاح قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم”، “لایحه اصلاح قانون مبارزه با پولشویی”، “لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT)” و “لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان یافته (پالرمو)”.
ایران در این ماجرا، از چهار لایحه مرتبط با FATF دو مورد آن یعنی “لایحه اصلاح قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم” و همچنین “لایحه اصلاح قانون مبارزه با پولشویی” را به ترتیب در مرداد و بهمن سال 97 تعیین تکلیف و برای اجرا ابلاغ کرد.
در این میان اما دو “لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT)” و “لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان یافته (پالرمو)” همچنان در وضیت نامعلومی قرار دارند به طوریکه با وجود ارجاع لوایح مذکور به مجمع و گذشت یک سال از زمان ارسال این دو لایحه اما هنوز مراحل لازم‌الاجرا شدن نهایی را طی نکرده‌اند.
در چنین شرایطی بود که کارگروه ویژه اقدام مالی به دلیل تمدید مهلت چند باره ایران در تعیین تکلیف لوایح مذکور در نهایت مهر ماه سال جاری هشدار داد که اگر تا قبل از بهمن ماه دو کنوانسیون پالرمو و CFT نهایی نشوند تمامی اقدامات مقابله ای ضد ایران وضع خواهند شد و عملا وضعیت کشورمان به پیش از خرداد سال ۱۳۹۵ باز خواهد گشت، در نهایت در پی همین هشدار بود که ایران ابتدای اسفندماه 98 مجدد در لیست سیاه FATF قرار گرفت.
تاثیرات لیست سیاه
نام ایران در حالی در لیست سیاه قرار گرفته که عده ای معتقدند این اقدام اف ای تی اف به دلیل تحریم های ثانویه آمریکا چندان تاثیری بر اقتصاد ایران نخواهد گذاشت. سیدحسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس دهم در گفت وگو با خبرگزاری خانه ملت با تاکید بر این موضوع می گوید: واقعیت آن است که تحریم‌های ثانویه آمریکا فوق لیست سیاه FATF است بنابراین قرار گرفتن ایران در لیست سیاه تاثیری روی مراودات اقتصادی و تعاملات اقتصادی جمهوری اسلامی ایران نمی‌گذارد.
او در تشریح دلایل خود می افزاید: با توجه به در پیش گرفتن سیاست حذف نقش دلار در معاملات و همچنین کاهش وابستگی به نفت در سال 1399 از سوی ایران، قرار گرفتن در لیست سیاه FATF تاثیری در مراودت اقتصادی و بازار تجاری ایران نخواهد داشت.
با این وجود اما گروهی دیگر اگرچه بر این باورند که اقدام FATF در قرار دادن نام ایران در فهرست کشورهای غیرهمکار قابل پیش بینی بود که همین موضوع هم آسیب وارده به نظام مالی کشور را به حداقل رسانده اما با این حال بر تلاش ها برای خروج ایران از لیست سیاه تاکید دارند.
حشمت الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در گفت و گویی در این باره می گوید: با قرار گرفتن ایران در لیست سیاه عملا کار دیپلمات‌ها و مسئولان سنگین‌تر شده و ممکن است برخی معدود کشورها که با ایران همکاری بانکی انجام می‌دادند بهانه‌هایی را مطرح کنند.
وی قرار گرفتن ایران در لیست سیاه را دارای تاوان اقتصادی می‌داند و می‌افزاید: زمانی که یک کشور با تحریم به‌ویژه تحریم‌های اقتصادی مواجه می‌شود، تمامی کشورها حتی کشورهای به اصطلاح دوست نیز به آن کشور به چشم یک گوشت قربانی نگاه می‌کنند و از این‌رو برای نقل و انتقالات مالی خود هزینه‌ای تحت‌عنوان “ریسک” دریافت می‌کنند. امروز وقتی ایران تحریم می‌شود، کشورهای دوست نیز از ما به عنوان یک فرصت استفاده می‌کنند و برابر مبادلات بانکی هزینه‌هایی را بر کشور بار می‌کنند؛ حال با تصمیم جدید گروه ویژه اقدام مالی نیز این هزینه‌ها افزایش خواهد یافت.
لیست‌سیاه مشروط
گفته ها حکایت از آن دارد که FATF در بیانیه اخیر خود به صورت ضمنی اعلام کرده که اقدامات علیه ایران بازگشت‌پذیر بوده و ایران پس از تصویب لوایح مربوط می‌تواند از لیست سیاه خارج شود به عبارتی وارد کردن ایران به لیست سیاه، طوری تنظیم شده که درها به روی ایران کاملا بسته نشده باشد.
فلاحت پیشه این بند را فرصتی مغتنم می داند و می گوید: “در چنین شرایطی باید تلاش کنیم که کشور بیش از این با مشکل مواجه نشود. با توجه به اینکه تمام تصمیمات FATF برای قرار دادن ایران در لیست‌سیاه مشروط است چنانچه ایران بتواند ابهاماتی که گروه اقدام ویژه مالی مطرح کرده را مرتفع کند، زمینه برای خروج از لیست‌سیاه وجود دارد که باید از آن بهره گرفت.”
در حالی کارشناسان بهترین راه را در نظر گرفتن راهکاری برای خروج ایران از لیست سیاه می دانند که دولت نیز در بیانیه اخیر دولت به آن اشاره کرده به طوریکه در بندهای 8 و 9 بیانیه آمده: دولت بر این اعتقاد است در شرایطی که بدخواهان ایران و در رأس آنها دولت آمریکا، نقشه یارگیری برای تشکیل مجدد جبهه ضد ایران را دارد، ما باید تلاش مضاعف برای نشان دادن چهره قانون‌گرا، منضبط و ضد تروریسم ایران داشته باشیم و دادن هرگونه بهانه نادرست به دست دشمنان ایران، کمک به نقشه های ضد ایرانی آنهاست. دولت، قویاً بر این باور است که باید موانع موجود بر سر راه تصویب این دو لایحه رفع گردد و بهانه از دست بدخواهان ایران گرفته شود. ما اقدامات خود در این زمینه را دنبال خواهیم کرد.
در حالی دولت و مسئولان مصمم به رفع مشکل ایران هستند که گفته می شود باتوجه به ظرفیت‌ها و پشتوانه‌های جمهوری اسلامی برای چانه‌زنی قوی و در پیش گرفتن سیاست خارجی معقول در آینده ای نزدیک تحقق آن چندان دور از انتظار نخواهد بود.
↓در شبکه های اجتماعی به آرنا نیوز بپیوندید↓
